- Παφλαγονία
- Χώρα της Μικράς Ασίας, στο βόρειο τμήμα της, τα παράλια της οποίας βρέχονται από τον Εύξεινο Πόντο. Ορίζεται Α από τον Πόντο, Δ από τη Βιθυνία, Ν από τη Γαλατία. Τρεις παράλληλες, από Β στο Ν, οροσειρές διατέμνουν τη χώρα, από τις οποίες ξεχωρίζει ο Όλγασσυς (τουρκικά Ιλγάς νταγ). Ποταμοί της Π. είναι ο Βιλλαίος (τουρκικά Φιλιάς τσάι), ο Παρθένιος (τουρκικά Παρτίν τσάι), ο Γκιοκ ιρ-μάκ (παραπόταμος του Άλυος). Στην αρχαιότητα γνώρισαν ακμή εκεί η σιδηρουργία και η χαλυβουργία. Άκμαζε επίσης και η κτηνοτροφία της και φημίζονταν οι ίπποι και οι ημίονοί της. Κυριότερες πόλεις της σημερινής Π., γνωστές και από την αρχαιότητα, είναι: η Ποντοηράκλεια (τουρκικά Ερέγλι), η Ινέπολις (Ιωνόπολις κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, τουρκικά Ινέμπολου), η Kασταμονή (castra Commeni, τουρκικά Κασταμπόλ), το Τσάνγκιρι (αι αρχαίαι Γάγγραι), το Μπόλου (η αρχαία Κλαυδιούπολις). Στις προαναφερθείσες πόλεις μέχρι το 1924 υπήρχαν ακμαίες ελληνικές κοινότητες που συντηρούσαν εκκλησίες, σχολεία και ευαγή ιδρύματα. Στους τελευταίους χρόνους της ρωμαιοκρατίας και στους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας (4ος-7ος αι.), η Π. αποτελούσε επαρχία που κάλυπτε μεγάλο μέρος του σημερινού βιλαετιού της Κασταμονής και αρκετό τμήμα της προς τα δυτικά της περιοχής. Τον 4o αι. κατασκευάστηκε το δυτικό τμήμα της, που ονομάστηκε Ονωριάδα και έγινε ιδιαίτερη επαρχία. Ο Ιουστινιανός A’ (527-565) ένωσε και πάλι τις δύο επαρχίες, αλλά μετά από περίπου έναν αιώνα η Ονωριάδα αποσπάστηκε και αποτέλεσε, μαζί με γειτονικές περιοχές, το θέμα των Boνκελλαρίων, και το άλλο τμήμα το θέμα της Παφλαγονίας.
Dictionary of Greek. 2013.